Boerderijnamen

Het nageslacht wil duidelijkheid over de afstamming. Helaas… in de dagelijkse omgang zijn er weinig problemen met deze achternamen, maar het blijft raadselachtig en een beetje verdacht.  Is het iets met een onwettig (buiten huwelijk geboren) kind? Maar hoe en waarom... wat bezielde die voorouder?

De boer heette A maar pachtte hoeve B en kreeg zo die naam toe, zoals vaak in Twente, de Achterhoek en het aangrenzende Westfalen. Onhandig voor de stadse nazaten, maar onschuldig. De laatstgenoemde naam voor dagelijkse omgang, maar bij officiële handelingen moet het volledige typische verhaal.

Daarnaast zijn er naamcorrecties waarbij de oude naam vermeld blijft, met het vermoeden van oude familievetes en 'onechte' kinderen. En door verschillende ambtelijke notering - bijv. met hoofdletters of komma's - ontstonden aparte familietakken van mensen die zich opgaven met dezelfde naam.

Zulke Duitse en Franse boerderijnamen bestaan hier ook, maar het kan gaan om expats. De Engelstaligen deden nauwelijks aan zulke curieuze continentale naamverwarring. Zie verder typerend Twents en Achterhoeks naamgebruik met Lutje.., Oude.., Olde.., Kleine.., en Grote.. in /Agrarisch.

Protestnamen

Bij de invoering van verplichte achternamen in 1811 meldde een jeugdige man met witte haardos zich onder zijn bijnaam Withaar: 'Tja beste man, moet je horen, kan echt niet, is toch geen achternaam!'. 'Maar de hele familie heeft wit haar, zo heten we nou eenmaal, kan ik het helpen?'.  'Weet je wat, doen we Withaar bijgenaamd de Jong...'

Er waren meer onverbiddelijke ambtelijke correcties, ook door misverstanden met dialect.  Zoals wie weet bij Agnes of Jezus ('heiligschennis') * del Campo ('wat is dat voor taaltje!') genaamd Camp * Cretz of Kretz * Dierickx ('we zijn hier niet bij de Belzen!) of Diriks * Diedericks of Diriks * Dierics of Diriks * Elsjan of Wipper * Gerrits bijgenaamd Pik ('vies woord') * Hendriks of Hendriksen * Heuker of Hoek * Kuners of Koenders * Niemand genannt Brev ('niemand is geen naam') * Roe ('piemel, vies woord') of Rohé.

Gelukkig zeldzame uitzonderingen. Ze getuigen wel van algemene geletterdheid en van de nieuwe centrale overheid die de achternamendwang invoerde - wellicht blij dat er eindelijk orde op zaken kwam (zoals we de Autobahnen aan Hitler te danken hebben). Al waren er hardnekkige ontkenners die pas in 1825, toen er boete dreigde, opdaagden. met bureaucratische wangedrochten als 'ook genaamd', 'meergenaamd' en 'alias'. Wie weet of het nageslacht zo'n bijzondere naam stiekem leuk vindt.

Nijen Twilhaar noemt 'ongelukkige en uitgestorven achternamen' : Bloempot * Doetmijnuit * Goedendag * Kattestaart * Poffertje * Potbier * Schreeuwert * Trompetje * Vogelpoot * Zonderkop *

Onze boerderijlijst:

alias = in plaats van * dit = (fr. gezegd) in de praktijk * lich = zie ook * og = ook genaamd * recte = moet zijn * sive = ofwel * Bij genannt kunnen expats zitten. + = uitgestorven.

Een afgebakende grens met Duitsland bestond blijkbaar nog niet overal.

Altbanning ook genaamd Oude Hannink * Althanning ook genaamd Oude Hannink * auf der Heide sive Heijdarens Duhme * Baron de Vos van Steenwijk genaamd van Essen * Beckmann sive Snebeck * Beneken genaamd Kolmer * Beneken, genaamd Kolmer * Beneken Genaamd Kolmer * Borghuis ook genaamd op de Borg * Brekelmans alias de Vries * Brekelmans Alias de Vries * Brookhuis geboren Scholten * 

Bougel zich noemende Boichel * Büchel genaamd van Steenbergen * Busemeijer genaamd Lagemann * Busger op Vollenbroek * del Campo genaamd Camp * Courier dit Dubekart * Crebolder Meergenaamd Krijbolder * Crebolder zich noemende en schrijvende Krijbolder * * Derks meer gemaand Wilbers * Derks, meergenaamd Wilbers * Derks meergenaamd Wilbers * Dirkse ook genaamd van den Heuvel * Dirkse, ook genaamd van den Heuvel * Dirkse,ook genaamd van den Heuvel * 

Dreier genannt Woestenhemke * Dijkhuis vroeger Oude Breuijl * Drillenburg ook genaamd Lelijveld * Drillenburg ook genaamd Lelyveld * Drillenburg, ook genaamd Lelyveld * Drillenburg,ook genaamd Lelyveld * Drijst zich noemende en schrijvende Driest * Dubois dit Bonclaude * Ducommun-dit-Verron * Dijkhuys vroeger Oude Bruijl * Dutilh dit de Maisonneuve * Ebbelinghaus, ook wel genaamd Wirxel * Eggink ook genaamd Ikkink *

Ellen bijgenaamd Otten * Ellen, bijgenaamd Otten * Ensink of Reimer * Feikes zich noemende Feikes de Groot * Feldhaus sive Feldhuis * Feldwisch genaamd Drentrup * Frericks genannt Möllenbaer * Fulbaum genannt Breustedt * Funke genaamd Kaiser * Funke genannt Kaiser * Funke genannt Küpper * Geurts bijgenaamd van Kessel * Gmelich zich noemende en schrijvende Meijling * Gmelich, zich noemende en schrijvende Meyling * Gobius du Sart of Gobius * 

Hagmolen of ten Have * Hagmole of ten Have * Hagmoole of ten Have * Hardeveld ook genaamd Kleuver  (een andere tak heet Hardeveld Kleuver) * Haring ook genaamd Brugger * Haselhoff Lich Kasteleijn * auf der Heide sive Heijdarens Duhme * Hekwolter of Hekhuis * Hendriks genaamd Modderklok * Hendriks ook genaamd Modderkolk * Hendriks Ook genaamd Modderkolk * Hendriks ook wel genaamd Modderkolk * Hendriks (ook wel) genaamd Modderkolk * Hendriksen of Hendriks * 

Heuker of Hoek * de Heusden gezegd van der Sluijse * de Heusden gezegd van der Sluyse * de Heusden gezegd/meergenaamd van der Sluijse * Heuvel tot Beichlingen gezegd Bartolotti Reinders * van den Heuvel tot Beichlingen, gezegd Bartolotti Reinders * Hoette zich noemende en schrijvende Hötte * 

van der Horst bijgenaamd Linders * Horstmann Genannt Wiesmann * Jacobus meergenaamd van der Zande * Jacobus (meergenaamd van der Zande ) * Jacobus,meergenaamd van der Zande * Jacobus, meergenaamd van der Zande * Jansens of Lorkeers * Jansen ook genaamd Lorkeers * Jo Ho Hoa alias Christina Merdekawati *

Kaffka genaamd Deugler * Kaffka, genaamd Deugler * Kaffka,  genaamd Deugler * Kaiser zich noemende Jacobsen * Kivik of Beernink * Kivik of Beernink * Kohlberg ook wel genaamd Meijer * Koper ook geschreven Jansen * Koper, ook geschreven Jansen * Koper,ook geschreven Jansen * Koper Ook Geschreven Jansen * Kortz genaamd Funneman * Koster zich schrijvende Coster * 

Kramer gezegd Freher * Kramer, gezegd Freher * Kuhlemann genannt Kuhlemeier * Lambers bijgenaamd van der Heijden * Laurillard dit Fallot * Leferink op Reinink * Leinwand recte Rein * Leissing genannt Brüggemann * Lekanne dit Deprez * Lekanne gezegd Deprez * Lim, zich noemende en schrijvende Theuvenet * Lubash zich noemende en schrijvende Rosenthal * Lubbers zich noemende Mijssema * Luhn genannt Jacobi *

Marchée genaamd Bratengeyer * Minggoe alias Toeminah * Mistrate of Haarhuis * Nieuwkerk genaamd Nijkerk * van Nispen tot Sevenaer genaamd Ruys de Beerenbrouck * von Noeman Muralt zich noemende en schrijvende de Muralt * Nijland genannt Wienkesmeijer *

van Oldenbarneveld genaamd Witte Tullingh * Olde Reuver of Briel * Oldereuver of Briel * Oosten zich noemende Heijko * van 't Oosten zich noemende Heijkoop * van 't Oosten, zich noemende Heijkoop * Oude Meijers op Wesselink * Patsch ook wel genaamd Patz * Penn te Strake * Petit dit de la Roche * Reget zich noemende Rigett * Reher genaamd Wiggermann * 

Reitz genannt Vinghaus * te Riet ook genaamd Scholten * Roemnasih alias Roemnasiah * Rhörik genannt Räker * Rolfs of Roelofs * Roos zich noemende en schrijvende Lindgreen * Roos, zich noemende en schrijvende Lindgreen * Rutten meergenaamd Roethof * Rutten Bij- of Meergenaamd Verbeek * Schmitman genannt Pottmann * Scholte op Reimer * Schoof geboren Holtmann * Simons of Simonse * Snoek geb. Swade * Snuverink ook Lansink * 

Soddeman genaamd Keute * Soddemann genaamd Keute * Soddemann, genaamd Keute * Stalmeier genaamd Schmidt * Stalmeier genannt Schmidt * Stalmeier,genannt Schmidt * Steinsapir dit Sasha Stone * Stemker genaamd Köster * Stengel genaamd Gerling * Sturm meergenaamd Stierum * Terhaar sive Droste * ten Thije ook genaamd Boonkkamp * ten Thije ook genoemd Boonkkamp * ten Thije, ook genoemd Boonkkamp * ten Thije,  Ook Genoemd ten Boonkkamp *

Tiggeler in het nieuwe Olde Dalhuis (+) * Twenhöven genannt Schulze Brüning * Vennegoor of Hesselink * Vierhoff geboren Maag * Volle bijgenaamd Roman * Voort ook Minkmaat Adolfs * zum Vörde sive Vörding * Zum Vörde Sive Vörding * de Vos van Steenwijk genaamd van Essen tot Windesheim * 

Warning Beckmann sive Schebeck Ruhe * Wenke genannt Roling * van de Wetering bijgenaamd de Rooij * van de Wetering, bijgenaamd de Rooij * Willems of Brilman * Wissink of Geerdink * Wissink ook Geerdink * von Wolffen genannt von Netzer * Wübbels genaamd Weustink * Wübbels genannt Weustink.

Vondelingen

Door wanhopige alleenstaande moeders openbaar te vondeling gelegde baby's in de hoop dat het goed kwam - zoals met onze Bijbelse Mozes, opgenomen bij de Pharao en de Romeinse tweeling Romulus en Remus, gezoogd door een wolvin. En was de oervader van onze nationale dichter Joost van den Vondel soms een vondeling?

Gelukkig heel zeldzaam nu. In Amsterdam rond 1800 uit armoe honderden kinderen per jaar. De ambtenaar van de burgerlijke stand bepaalde vanaf 1811 voor- en achternaam, vaak afgeleid van vindplaats, dag of omstandigheden. Geen bestaande naam wegens blamage voor die familie.

De grootvader van de gelauwerde romanschrijver Simon Vestdijk lag als op straat verlaten zuigeling op de kruising van de Oostvest en de Dijkstraat te Haarlem. Er is ook een jongetje Prins, gevonden aan de Haagse Prinsengracht. En een man gaf een baby in een doos af aan de deur van een Leids studentenhuis met zeven bewoners. Zij werd Zevenster gedoopt, naar de actuele roman De lotgevallen van Klaasje Zevenster (Jacob van Lennep, 1866). De namen hieronder bestaan nog, evt. ook zonder afstamming van een vondeling.

Locatienamen: Amstel * Beemdelust (in een weiland) * Bisschop * Burgwal (Amsterdam) * Bijdam (op de Dam te Amsterdam) * Drempel * Duin (?) * Gevonden * Gracht * Graf * Kapel * Kelder * Kerk * Kerkdeur * Kerkhof * Kerkstoel * Meer * Opstraat * Pastoor * Schinkel (riviertje bij Amsterdam) * Stadhuis * Strandvond (Surinaams) * Verdoold * Verdwaald * Verschuur (in een schuur) * Zandbak *

Tijdstip: Bel (van kerk of klooster) * Bijnagt * Dinsdag * Drijkoningen * Herfst * Kersavond * Lente * Maandag * Middag * Middernacht * Overdag * Saterdag * Slagt (slachtmaand oktober) * Sondag * Sondagh * Vastenavond * Vrijdag * Vrijdaghs * Winter * Woensdag * Wintermaand * Zaturdag * Zomer * Zondag *

Omstandigheid: Benavente (welkom) * Boreas (noordewind) * Brief * Eyskoot (arm kind!) * Fles * Koel * Koudijs (?) * Leven * Levend (?) * Levenswaard (?) * Mager * Naamloos * Onbekend * Onverwagt * Palm (palmzondag) * Potlood (met briefje) * Satijn (dure kleding) * Schorteldoek * Sneeuwjagt * Snoep * Sondervan * Storm * Vet * Vondeling * Weetniet * IJs * IJsregen * Zoetigheid * Zondervan *

Ook kwamen er spontane bedenksels die misschien als naam al echt bestonden: Adelaar * Adoptie * Duijf * Haring * de Koe * Koel * Konijn * Kool * Kurk * Moederzoon * Radijs * Snap * Sondervan * Spek * Vaderloos * Wees * Weeskind * Zwaardman *

Willekeurige cynische oplossingen bij de opvoedingsgestichten in Veenhuizen voor anoniem ingebrachte vondelingen: Actuarius * Arrest * Beschuit * Dwarsboom * Flikker * Fruitstuk * Hap * Krentekoek * Misverstand * Notenkraker * Patrijs * Paaling * Poeijer *